Η εμποροπανήγυρη της Ναυπάκτου άρχισε να πραγματοποιείται το 1867 ως ζωοπανήγυρη, γύρω από την οποία δημιουργήθηκε σιγά – σιγά και εμπορική πανήγυρης.
Το φθινόπωρο, όταν τα ζώα κατεβαίνουν από τα ορεινά είναι παχιά και προσφέρονται για πώληση, ανταλλαγή αλλά είναι και εποχή για τη σπορά των αγρών, αλλά και τη σύναψη συμφωνιών ενοικίασης λιβαδιών και λοιπών δικαιοπραξιών μεταξύ των κτηνοτρόφων και των γεωργών.
Η εμποροπανήγυρη λοιπόν της Ναυπάκτου, γνωστής και ως «Παζάρι τ’ Αηδημήτρη» ήταν τόπος συγκέντρωσης των κτηνοτρόφων και των γεωργών για την πώληση και την αγορά ζώων για άροτρο. Η σύναξη αυτή τόσων ανθρώπων δημιουργεί την ανάγκη για συγκέντρωση διαφόρων εργαλείων, όπως εξοπλισμό ζώων, εργαλεία για γεωργικές δραστηριότητες, σαμάρια, τριχιές, καπίστρια, υνιά, κύπρια, μαχαίρια, ψαλίδια, δρεπάνια, υφάσματα, ενδύματα, ψιλικά και λοιπά. Έτσι λοιπόν μια κτηνοτροφική μετατρέπεται σε εμπορική πανήγυρη.
Πολλά μικρά και μεγάλα ζώα συγκεντρώνονταν στο χώρο της παραλίας του Γριμπόβου, στο άλσος που βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του Ναυτικού Ομίλου.
Μια μεγάλη αγέλη ζώων από γιδοπρόβατα, γουρούνια, βόδια για αλέτρι, αγελάδες, βουβάλια, ταύροι, και κυρίως άλογα, μουλάρια και γαϊδούρια, περίμεναν να αλλάξουν ιδιοκτήτη. Υπαίθριοι πεταλωτές περίμεναν να συμπληρώσουν τον οπλισμό των αλόγων, μουλαριών και γαϊδουριών. Ανάμεσα στα ζώα συνωστιζόταν ένα πλήθος από πωλητές και αγοραστές, μεσίτες και εκτιμητές, αστυνομικά όργανα και φοροεισπράκτορες για την είσπραξη φόρου των μικρών και μεγάλων ζώων που πωλούνταν.
Στους δημιουργούμενους συχνά συνωστισμούς δρούσαν πολλές φορές διάφοροι κλέφτες ζώων και οι απατεώνες οι οποίοι με το πότισμα των αλόγων και μουλαριών, με ισχυρά ναρκωτικά (όπιο) προσπαθούσαν να κρύψουν, μέχρι να τα πουλήσουν, τα σοβαρά ελαττώματα των ζώων τους, εξαπατώντας έτσι ανύποπτους αγοραστές.
Οι Γύφτοι συνήθιζαν να καυτηριάζουν με την «πέτρα της κόλασης» (νιτρικό άργυρο) τα δόντια των γαϊδουριών που πουλούσαν, έτσι ώστε να φαίνονται μικρότερης της πραγματικής τους ηλικίας εξαπατώντας έτσι τους αγοραστές τους.
Οι ζωέμποροι και οι αγρότες έδιναν μεγάλη κίνηση και ζωή στο πανηγύρι, γιατί πουλώντας τα ζώα τους οι ντόπιοι ζωέμποροι αποκτούσαν σημαντικά ποσά και ως εκ τούτου και αγοραστική δύναμη των παντός είδους εμπορευμάτων που πωλούνταν λίγες εκατοντάδες μέτρα μακρύτερα.
Γιάννης Χαλάτσης