Η Ελένη Παπανικόλα (1911-2005) στο βιβλίο της με τίτλο «Μια Ελληνική Οδύσσεια στην αμερικανική Δύση» (εκδόσεις Εστίας 2005), ζωντανεύει και ερμηνεύει τις εμπειρίες μεταναστών πρώτης γενιάς, που μόχθησαν να επιτύχουν στην Αμερική δίχως να χάσουν την πλούσια κληρονομιά τους ενώ συγχρόνως εμπλούτισαν την κουλτούρα της δεύτερης πατρίδας τους. Κόρη του μετανάστη, Κλεπαΐτη Γιώργη Ζησιμόπουλου, συμπεριέλαβε στο βιβλίο της αυτό αρκετές πληροφορίες (μαρτυρίες) για την Κλεπά, την Ναυπακτία, την καθημερινή ζωή των κατοίκων των ορεινών χωριών και την πολιτική κατάσταση της χώρας μας στις αρχές του 20ου αιώνα.
Το βιβλίο αυτό εκτός των άλλων παρουσιάζει ενδιαφέρον γιατί η μετανάστευση εκατοντάδων ανδρών και γυναικών από την Ναυπακτία στην Αμερική αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης τοπικής ιστορίας της επαρχίας Ναυπακτίας. Όλοι λίγο πολύ έχουμε ακούσει ιστορίες για τις δυσκολίες που συνάντησαν οι φτωχοί και θαρραλέοι πατριώτες μας που πήραν την απόφαση να αναζητήσουν την τύχη τους στην μεγάλη υπερατλαντική χώρα.
Διαβάζοντας όμως το βιβλίο της Ελένης Παπανικόλα αποκομίζουμε μια πολυεπίπεδη γνώση στα δύσκολα, διαρκή και πολύχρονα προβλήματα που συνάντησαν οι πατριώτες μας στην πολυπολιτισμική αμερικάνικη κοινωνία στις αρχές του 20ου αιώνα. Οι Έλληνες μετανάστες δεν ταλαιπωρήθηκαν μόνο να βρουν εργασία αλλά ίσως περισσότερο δυσκολεύτηκαν να γίνουν αποδεκτοί και να ενταχθούν στην νέα τους πατρίδα αυτοί και τα παιδιά τους. Στο έργο της Παπανικόλα δεν αναδύεται μόνο η οικογενειακή της βιογραφία αλλά δίνονται πληροφορίες δεκάδων Ελλήνων μεταναστών από τη Ναυπακτία, την Πελοπόννησο και την Κρήτη, αλλά και μεταναστών από άλλες χώρες που συνάντησαν οι γονείς της εκεί. Θίγονται θέματα ξενιτιάς, μετακίνησης, εργασίας, ρατσισμού, ξενοφοβίας, οικογένειας, κοινωνικών κινημάτων, σχέσεων με άλλες φυλές, ελληνικότητας και αμερικανισμού.
Γιάννης Χαλάτσης