Η λιτανεία

Βιβλιοκριτική από τον Γιάννη Χαλάτση

 

Το βιβλίο του Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη με τίτλο «Η λιτανεία», εκδόσεις Στοχαστής 2016, είναι μια νουβέλα βασισμένο σε κοινωνικο - πολιτικά γεγονότα της Άρτας και της ευρύτερης περιοχής. Ο πολυγραφότατος Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης είναι άτομο με πνευματικό εύρος, έχει ποιότητα και γνώσεις ιστορίας. Σε μια συνέντευξή του λέει ότι: «Η τοπική ιστορία είναι μια άλλη αγάπη μου. Πολλοί αναγνώστες, στην περιοχή της Άρτας, με έμαθαν πρώτα από αυτά τα βιβλία (τοπικής ιστορίας) και έπειτα αγόρασαν τα υπόλοιπα έργα μου.»

Με το έργο του αυτό ο συγγραφέας θέλησε να κάνει γνωστά κάποια ιστορικά, πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην περιοχή της Άρτας τον τελευταίο αιώνα μέσα από την πλοκή δύο παράλληλων ερωτικών ιστοριών. Μια στις αρχές του εικοστού αιώνα και η άλλη στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα.

Με τη μυθιστορηματική αυτή πλοκή ο συγγραφέας επιδιώκει να καθρεφτίσει κάτι πιο σημαντικό από τον έρωτα, όπως είναι η αντίδραση και ο λαϊκός ξεσηκωμός των Αρτινών εναντίον των καταπιεστών τους. Οι καταπιεστές, στην πρώτη περίπτωση, τα πρώτα χρόνια της νεότερης ιστορίας της Άρτας, δεν ήταν οι Τούρκοι αλλά ένας πολιτικός ή καλύτερα πολιτικάντης, ο Κωνσταντίνος Καραπάνος, ο οποίος ήλεγχε την πολιτική, κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου μέσω μπράβων, χωροφυλάκων και υποτακτικών. Αυτός ο άνθρωπος είχε αγοράσει τον νομό από τους Τούρκους, είχε δική του εφημερίδα και ζούσε περισσότερο στο εξωτερικό παρά στην Ελλάδα. Ο συγγραφέας παραθέτει πληθώρα πληροφοριών για τα δεινά που επέφερε ο Καραπάνος στον λαό της Άρτας, τα οποία δεν απέχουν από την πραγματικότητα. Γεγονότα που τάραζαν την κοινωνία και συνοψίζονται στις παρακάτω προτάσεις του βιβλίου: «Κανένας δεν μπορούσε να σηκώσει κεφάλι. Αν δεν δώσεις τη σοδειά σου, έρχονται οι άνθρωποι του τσιφλικά και αρπάζουν και καταστρέφουν το βιος σου. Έτσι και βρεθείς στην ανάγκη του, κινδυνεύεις να χάσεις το ίδιο σου το σπίτι από τα χρέη. Χειρότερα κι από τους Τούρκους». Ο λαός της Άρτας έλεγε «ο Τούρκος έφυγε, αλλά ο Καραπάνος έμεινε».

Στη δεύτερη περίπτωση καταπιεστές είναι η …διαπλοκή των ΜΜΕ της σύγχρονης Ελλάδας. Οι κάτοικοι ξεσηκώθηκαν και διαμαρτυρήθηκαν για παρεμβάσεις και παραλείψεις εργασιών στον ποταμό Άραχθο με αρνητικές οικολογικές συνέπειες για ολόκληρη την περιοχή τους.

Στις δύο παράλληλες ερωτικές ιστορίες, που ξεδιπλώνονται στις σελίδες του μικρού αυτού μυθιστορήματος, τα ζευγάρια βιώνουν τον έρωτά τους στην Άρτα μέσα από κινδύνους και αντιδράσεις των κοινωνικών συγκυριών κάθε εποχής. Το ένα την εποχή αμέσως μετά την αποχώρηση των Τούρκων κατακτητών και το άλλο στις μέρες μας, όταν ένας δημοσιογράφος από την Αθήνα έσπευσε στην Άρτα για να κάνει ρεπορτάζ σχετικά με την καταστροφική πλημμύρα που κατέστρεψε το γνωστό γεφύρι και συνάντησε την Ανθή με την οποία ανέπτυξαν ένα δυνατό έρωτα.

Μέσα από αυτές τις ιστορίες παρουσιάζονται στον αναγνώστη συμπεριφορές, αντιδράσεις και κίνητρα των πρωταγωνιστών που μας δίνουν με ρεαλισμό πτυχές της καθημερινότητας κάθε εποχής χαρίζοντάς μας μια αλήθεια πίσω από τις εικόνες και τις λέξεις σχετικά με το ιστορικό γίγνεσθαι της περιοχής.

Κοινό στοιχείο των παράλληλων ιστοριών είναι ότι και οι δύο πυροδοτούν γεγονότα που κορυφώνουν τη δράση και την αντίδραση των κατοίκων με λαϊκές εξεγέρσεις. Η πρώτη εξέγερση πνίγηκε στο αίμα από τις δυνάμεις καταστολής στις αρχές του εικοστού αιώνα, όταν οι καιροί δεν επέτρεπαν τέτοιες αντιδράσεις. Παρά ταύτα οι ταπεινοί Αρτινοί με τον αγώνα τους κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα καλύτερο μέλλον αφού βρήκαν ανταπόκριση από έναν φωτισμένο πολιτικό της εποχής, τον Ελευθέριο Βενιζέλο, που ασχολήθηκε και έλυσε το πρόβλημά τους.

Στη δεύτερη περίπτωση, οι διαμαρτυρίες των σύγχρονων Αρτινών πνίγηκαν από τη γραφειοκρατία και τη διαπλοκή των μέσων μαζικής ενημέρωσης της σύγχρονης Ελλάδας και δε βρέθηκε πολιτικός ηγέτης για να απομακρύνει οριστικά παθογένειες που ταλαιπωρούν μέχρι σήμερα την ελληνική κοινωνία.

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί την τεχνική της παράλληλης διήγησης και προκαλεί το ενδιαφέρον για την εξέλιξη της διήγησης. Η αγροτική κοινωνία, η οικονομική εξαθλίωση, η δράση του παρακράτους, η γραφειοκρατία και η διαπλοκή περιγράφονται με ρεαλισμό και ένταση στη δίνη των εποχών που αλλάζουν.

Η γλώσσα είναι λιτή αλλά αρκετά περιγραφική. Το βιβλίο διαβάζεται εύκολα και γρήγορα.